Κυριακή 19 Ιουνίου 2016

"Colonia"


Αυτές τις μέρες παίζεται στους κινηματογράφους μια ενδιαφέρουσα ταινία, με τον τίτλο "Colonia". Είναι η ιστορία μιας Γερμανίδας αεροσυνοδού η οποία είναι ερωτευμένη με ένα νεαρό χιλιανό ιδεαλιστή επαναστάτη, υποστηρικτή του Σαλβαδόρ Αγιέντε. Στην ταινία βλέπουμε πως συλλαμβάνεται αυτός από τις δυνάμεις ασφαλείας του Πινοσέτ και κλείνεται σε ένα κλειστό ίδρυμα φρίκης και βασανιστηρίων του δικτάτορα. Βλέπουμε ακόμα τις ηρωικές θυσίες της αεροσυνοδού για να παρεισφρύσει μέσα στο ίδρυμα και να σώσει τον αγαπημένο της.

Από τις πρώτες στιγμές της ταινίας προετοιμάζεσαι ότι θα δεις ένα B-Movie. Παρόλες τις καλές διαθέσεις των συντελεστών, κάποιες ομολογουμένως εξαίρετες στιγμές της ταινίας και την κλιμάκωση του σασπένς, η ταινία δεν καταφέρνει να ξεφύγει μάλλον από τα αρχικά πλαίσια.

Το πιο ενδιαφέρον όμως στοιχείο της ταινίας, ιδιαίτερα αν έχεις ένα πολιτικό background με αναφορές στα 70's, είναι ότι σε κάνει να επιστρέψεις πίσω με το μυαλό σου και να ξανασκεφθείς όλα όσα πίστευες και για τα οποία αγωνιζόσουν και συ ως νεαρός έφηβος επαναστάτης.

Ο σοσιαλιστής Αγιέντε εκλέχθηκε με δημοκρατικές εκλογές το 1970, με την υποστήριξη του Κομμουνιστικού Κόμματος της χώρας του. Επειδή το σύνταγμα της χώρας του καθόριζε ανώτερο όριο προεδρικής θητείας τα έξι χρόνια, προσπάθησε να επιβάλει με ταχείς ρυθμούς αυτό που ο ίδιος ονόμαζε "Το Χιλιανό μονοπάτι για τον Σοσιαλισμό".

Κατά τη γνώμη μου δεν τίθεται θέμα ότι οι αρχικές του προθέσεις του ήταν καλές. Έθεσε σε εφαρμογή πάρα πολλά πράγματα για τη στήριξη των φτωχών μαζών της χώρας του στον τομέα της εργασίας, της εκπαίδευσης και της υγείας. Προχώρησε, μέσα στην πλάνη της ιδεολογίας του, σε μαζικές κρατικοποιήσεις οικονομικών μονάδων μεγάλης κλίμακας, και τον πρώτο καιρό διατηρούσε ικανοποιητικά μακροοικονομικά  μεγέθη για τη χώρα του.

Από τον δεύτερο χρόνο και μετά αρχίσαν όμως τα προβλήματα. Σταθερή πτώση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, αλματώδης αύξηση του πληθωρισμού, σοβαρές ελλείψεις προϊόντων προς κατανάλωση.  Συνέβη δηλαδή αυτό που πλέον έχει αποδειχθεί ιστορικά κατά τη γνώμη μου και που προσωπικά ονομάζω "δομικό οικονομικό πρόβλημα του σοσιαλισμού". Οι παροχές, όταν δεν υποστηρίζονται από μια οικονομία που δημιουργεί παραγόμενο προϊόν με οικονομική αξία, όταν δηλαδή δε χρηματοδοτούνται με ένα ισχυρό νόμισμα, βαθμιαία χάνουν την αξία τους, εξαϋλώνονται, και αυτοακύρωνονται χρηματοοικονομικά. Λες ότι δίνεις δηλαδή παροχές, αλλά στην ουσία δε δίνεις γιατί καταλήγεις να μην έχεις τι να δώσεις.

Το "Χιλιανό μονοπάτι προς το σοσιαλισμό" λοιπόν αποδείχθηκε ένας σίγουρος δρόμος για την ολοσχερή οικονομική καταστροφή της χώρας. Το καλοκαίρι του 1973, και μετά από ένα δίμηνο έντονης πολιτικής κρίσης, η αντίδραση ήταν λίγο άγαρμπη. Μπήκαν τα τανξ στο προεδρικό μέγαρο και την εξουσία ανέλαβε ο δικτάτορας Πινοσέτ, ο οποίος εγκαθίδρυσε ένα τρομοκρατικό σύστημα αστυνόμευσης, όπως και περιγράφεται στην ταινία.

Γιατί να τα θυμόμαστε όμως τώρα όλα αυτά; Έχει καμιά αξία; Νομίζω ότι υπάρχουν αρκετοί λόγοι. Κατ΄αρχήν για τη θεραπεία της προσωπικής και συλλογικά αριστερής μνήμης. Οι αντιφάσεις σε αυτά που πιστεύαμε, και με πάθος (αντί για λογική) αγωνιζόμασταν νέοι, και σε αυτά που ανακαλύψαμε ότι ισχύουν στη πραγματικότητα είναι τεράστιες. Η αναγκαιότητα μιας αυτοψυχοθεραπείας είναι πάντα επίκαιρη.

Πέραν αυτού όμως νομίζω ότι η Χιλιανή περιπέτεια Αγιέντε - Πινοσέτ δεν έχει αναλυθεί και μελετηθεί όσο θα έπρεπε. Συμπεράσματα που θα μας ήταν ιδιαίτερα χρήσιμα και σήμερα περιμένουν να βγουν στην επιφάνεια.

Ένα κομβικό σημείο που θα πρέπει να μας προβληματίσει ιδιαίτερα είναι η σχέση αυτού του στριφογυρίσματος της παγκόσμιας Ιστορίας με τη δημοκρατία ως πολίτευμα. Αυτό που συνέβη στη Χιλή το 1970-1973 είναι αν όχι το μοναδικό, το χαρακτηριστικότερο ιστορικό παράδειγμα όπου ο σοσιαλισμός πήγε να εγκαθιδρυθεί με δημοκρατικές εκλογές και τελικά απεσοβήθη με ένοπλη αντιδημοκρατική εκτροπή. Ο Χιλιανός πολιτικός επιστήμονας Αρτούρο Βενεζουέλα ρίχνει το φταίξιμο στον ίδιο τον Αγιέντε. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι ενώ ο κοινωνικός και πολιτικός διχασμός γινόταν ολοένα και πιο εμφανής στη Χιλιανή κοινωνία, ο Αγιέντε αντί να ακολουθήσει πιο συμβιβαστικές ατραπούς, αντίθετα επιτάχυνε τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας του, καταστρέφοντας κάθε ιδέα για μια πιο ειρηνική διαδικασία, βυθισμένος μέσα στην απάτη της αυτοεκπληρούμενης προφητείας του.

Κανείς δεν είπε ότι η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται. Το ότι δε η ιστορία, όπως έχει ειπωθεί, επαναλαμβάνεται σα φάρσα δεν το κάνει καθόλου πιο ήπιο, μάλλον δυσχεραίνει περισσότερο τις καταστάσεις.

Σήμερα στην Ελλάδα έχουμε μια παρόμοια κατάσταση εκλεγμένης αριστερής κυβέρνησης, η οποία εξελέγη μετά από ένα ορυμαγδό ανέφικτων υποσχέσεων, παραπλάνησης του λαού, και προαγωγής ενός άκρως διχαστικού μοντέλου άσκησης πολιτικής. Αν αρχίσουμε να μετράμε ομοιότητες και διαφορές με την εκλεγμένη κυβέρνηση του Αγιέντε το 1970 στη Χιλή, τηρουμένων των αναλογιών, έχω την εντύπωση ότι θα εκπλαγούμε. Λείπει μόνο η αθωότητα της εποχής εκείνης. Αθωότητας, όπως τη ζούσαμε εμείς εδώ οι επαναστάτες του γλυκού νερού, γιατί τώρα πλέον στοιχηματίζω ότι η αθωότητα ήταν και τότε εκεί είδος εν ανεπαρκεία. Ή τουλάχιστον ήταν μια πεζή και σκληρή, μια αποτρόπαια αθωότητα.

Μπορεί στην παρούσα Ελληνική κυβέρνηση οι αιθεροβάμονες αριστεροί ιδεολόγοι να έχουν τεθεί σε εφεδρεία, και τη θέση τους στην ενεργή άσκηση πολιτικής να έχουν πάρει οι πρώην Πασόκοι αρριβίστες, η συνολική εκτίμηση της κατάστασης όμως δεν είναι καθόλου ελπιδοφόρα. Οι κύριοι άξονες άσκησης πολιτικής από τον Αλέξη Τσίπρα και τους συνεργάτες του, σε συνεργασία πάντα με το πιο εθνικιστικό κομμάτι της δεξιάς, μην το ξεχνάμε αυτό, παραμένουν το ίδιο τυχοδιωκτικοί, το ίδιο διχαστικοί, το ίδιο διαπλεκόμενοι. Και όλα αυτά τυλιγμένα με ένα αναχρονιστικό μανδύα αριστερής και σοσιαλίζουσας επαναστατικότητας, αρκετής για να κρατά το φυτίλι του δυναμίτη της κοινωνικής κατάστασης σιγοαναμμένο.

Οπότε τι μένει από όλα αυτά; Με σοβαρή, συστηματική και οργανωμένη πολιτική παρέμβαση των πραγματικά αναπτυξιακών φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων όλα τα παραπάνω είναι δυνατό να αλλάξουν. Πλέον υπάρχει και η πείρα και οι ιστορικές αναφορές. Το πιο ουσιαστικό όμως είναι να κρατήσουμε σώα τη δημοκρατία μας, και αυτή θα δώσει τη διέξοδο. Οι Αγιέντε δεν καταπολεμούνται με τους Πινοσέτ
πηγές:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου